نارکولپسی

این بیماری یک بیماری عصبی است که در آن سیستم تنظیم کننده ی خواب و بیداری تحت تاثیر قرار می گیرد و در آن اختلالاتی ایجاد می شود. شاید بتوان این بیماری را ورود ناخواسته خواب REM یا رویا به حالت بیداری توصیف کرد.

نشانه های این بیماری می توانند در هر سنی شروع به تظاهر کنند ولی عموما زمان شروع این نشانه ها در ۱۵ تا ۳۰ سالگی است. نشانه های کلاسیک این بیماری عبارتند از:

۱- خواب آلودگی شدید طی روز

۲- کاتاپلکسی، ‌دوره های ناگهانی و کوتاه مدت ضعف عضلانی یا از بین رفتن قدرت عضلانی که مخصوصا در زمان بروز احساسات شدید مثل خندیدن و عصبانی شدن رخ می دهند.

۳- فلج خواب، ‌فرد در زمان به خواب رفتن یا از خواب بیدارشدن به این عارضه مبتلا می شود و در حالی که بیدار است احساس می کند که قادر به صحبت کردن و یا حرکت کردن نیست.

۴- توهمات شروع خواب، فرد در هنگام شروع خواب تصاویر رویا مانند مبهمی را مشاهده می کند.

افراد مبتلا به نارکولپسی خواب را با ورود به خواب REM (Rapid Eye Movement) یا رویا آغاز می کنند در حالی که در افراد سالم، ‌خواب non-REM شروع کننده ی یک دوره ی خواب است. این علامت که به عنوان علامت مشخصه و متمایزکننده ی نارکولپسی از بیماری های دیگر به شمار می رود، ‌به راحتی به وسیله تست پلی سومنوگرافی (PSG) تشخیص داده می شود.

در این بیماری ممکن است کیفیت خواب شب افراد نیز کاهش یابد. حرکت کردن و جابجایی زیاد در رختخواب، پرش پاها در هنگام خواب،کابوس های شبانه و بیدار شدن های مکرر می تواند در خواب این افراد اختلالاتی ایجاد کنند.

تعداد، شدت و پیشرفت نشانه های این بیماری ممکن است از یک فرد مبتلا به فرد مبتلای دیگر تغییرات زیادی را نشان دهد. ابتلای یکی از افراد خانواده، احتمال ابتلای افراد دیگر خانواده را افزیش می دهد و این فرضیه را مطرح می سازد که عوامل موروثی و ژنتیکی بر روی ابتلای به بیماری موثر می باشند. این واقیت این احتمال را مطرح می سازد که نارکولپسی می تواند یک بیماری ژنتیکی باشد. یافته های علمی این موضوع را تایید می کنند بدین معنی که خصوصیات ژنتیکی افراد در مستعد بودن آنها نسبت به این بیماری دخالت دارند.

خواب آلودگی افراطی در طی روز معمولا اولین و آشکارترین نشانه ی نارکولپسی است که شروع به تظاهر می کند. افراد مبتلا به این بیماری حملات خواب را در طی روز تجربه می کنند که معمولا قدرت مقاومت در مقابل آنها را ندارند  و این حملات ممکن است از ۳۰ ثانیه تا بیش از ۳۰ دقیقه به طول بیانجامند. این حملات خواب هیچ ربطی به میزان وکفایت خواب شب افراد ندارند و ممکن است در هر موقعیتی رخ دهند همچون در سرکار، در مجامع عمومی، در هنگام خوردن، صحبت کردن، رانندگی کردن و یا در هر موقعیت نامناسب دیگر که بعضا می تواند موجبات بروز سوانح و خطرات مرگباری را مهیا نماید.

  اگرچه نارکولپسی یک بیماری نادر نیست، اغلب به اشتباه به عنوان بیماری دیگری تشخیص داده شده و یا تشخیص آن سال ها پس از شروع تظاهرات آن صورت می گیرد. تشخیص زودهنگام و درمان نارکولپسی ‌می تواند نقش مهمی در بهبود اثرات سوء این بیماری بر جسم و روان افراد مبتلا داشته باشد. اگرچه نارکولپسی اختلالی است که می تواند در دوره ی طولانی ای از زندگی برای فرد مشکلاتی ایجاد کند اما در حالتی که بیماری زود تشخیص داده شده و درمان آن شروع شود،‌ فرد می تواند با مصرف داروهای مناسب و هم چنین حمایت افراد نزدیک مانند اعضاء خانواده، زندگی تقریبا نرمالی داشته باشد. ولی اگر این بیماری دیر تشخیص داده شده و یا اصلا تشخیص داده نشود می تواند اثرات تخریب کننده ای بر روی زندگی فرد برجای گذارد و مشکلاتی را در زمینه های اجتماعی، آموزشی،‌ روانی و … برای فرد در پی داشته باشد.

درمان قطعی برای نارکولپسی وجود ندارد ولی می توان نشانه های آن را با مداخلات درمانی و تغییرات رفتاری کنترل کرد. خواب آلودگی افراطی در طی روز به وسیله دارو های محرک، کاتاپلکسی و دیگر نشانه های مربوط به خواب REM بوسیله داده های ضدافسردگی ۳ حلقه ای (Tricyclic Antidepressants)  کنترل می شوند.

غالباً ‌داروها نشانه های این بیماری را کاهش می دهند اما باعث قطع کامل آنها نمی شوند. بسیاری از داروهایی که هم اکنون در دسترس افراد قرار دارند،‌ دارای اثرات جانبی بوده و خود می توانند باعث ایجاد عوارضی در افراد استفاده کننده از آنها شوند. تغییرات در شیوه ی زندگی روزمره ی افراد مانند تنظیم یک برنامه زمانی منظم برای خواب شب و چرت های روزانه و یا پرهیز از شرکت در موقعیت های همراه با هیجانات شدید می تواند درکاهش نشانه های این بیماری نقش داشته باشد و از ورود های ناخواسته خواب REM به فعالیت های روزانه جلوگیری کند.

اگر مظنون هستید که یکی از افرادی که شما می شناسید مبتلا به این بیماری است یا نه، می توانید سئوالات زیر را از او بپرسید. دادن جواب مثبت به هریک از سئوالات زیر می تواند گواهی بر وجود نارکولپسی باشد. در این صورت حتما به یک متخصص اختلالات خواب رجوع کنید.

– آیا فکر می کنید که می توانید چندین روز بخوابید و باز هم احساس خواب آلودگی داشته باشید؟

– آیا تاکنون شده است در هنگام خندیدن احساس ضعف عضلانی کنید؟

– آیا تاکنون شده است در هنگام عصبانیت احساس ضعف عضلانی کنید؟

– آیا نگران هستیدکه در هنگام شنا کردن به خواب بروید؟

– آیا نگران هستید که در هنگام دوش گرفتن به خواب بروید؟

– آیا یکی از والدین یا نزدیکانتان مبتلا به یک اختلال خواب است؟